Budowa schronów rozpowszechniła się bardzo w okresie międzywojennym a zapoczątkowana została w wyniku połączenia Ligi Obrony Powietrznej Państwa z Towarzystwem Obrony Przeciwgazowej w maju 1928 roku, co zapoczątkowało nową organizację pod nazwą Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.
Foto: Wikipedia
Biorąc pod uwagę, że samoloty nieprzyjacielskie mogły stosować bomby lotnicze i gazowe, połączenie obu organizacji było korzystne z punktu widzenia interesu społecznego i obronności kraju.
W 1929 roku władze odpowiedzialne za obronę kraju zaproponowały Lidze przyjęcie przygotowania w czasie pokoju cywilnej służby obserwacyjno-meldunkowej (służba dozorowania powietrza) w celu odciążenia wojska od tych czynności na wypadek wojny. Do wykonania tego zadania Liga przystąpiła od 1931 roku. Służba obserwacyjno-meldunkowa umożliwiająca wczesne uprzedzenie o nieprzyjacielskim napadzie lotniczym jednostek wojskowych dysponujących czynnymi środkami obrony przeciwlotniczej, a także ludności miast i osiedli w celu umożliwienia jej biernego zastosowania biernych środków obrony została właściwie do tych zadań przygotowana.
Powstały ośrodki Przysposobienia Wojskowego-Lotniczego ufundowane przez LOPP w Łodzi i Łucku, gdzie szkolono pilotów. Prowadzone one były przez władze wojskowe. Rezygnacja LOPP ze szkolenia pilotów we własnym zakresie uzasadniona była powstaniem aeroklubów, które przejęły te zadania.
W latach 1929-1932 Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej prowadziła szkolenie z obrony przeciwgazowej w policji, straży pożarnej, wśród pracowników instytucji państwowych, zakładach przemysłowych i szkołach. Udział Ligi w ćwiczeniach obrony przeciwgazowej, organizowanie marszów w maskach, pokazy gaszenia pożaru i ratownictwa sanitarnego uświadamiały społeczeństwu problem zagrożenia gazowego, rozwijały współdziałanie z administracją państwową i władzami wojskowymi. Przystąpiono również do prac nad problemami zbiorowej obrony przeciwgazowej oraz organizowania ochotniczych drużyn przeciwgazowych w miastach.
W wyniku sceptycyzmu społeczeństwa, które wynikało z zawartego w końcu stycznia 1934 roku paktu o nieagresji z hitlerowską Rzeszą, głównym celem Ligi stało się zespolenie społeczeństwa w obronność Polski.
W dziedzinie obrony przeciwgazowej LOPP konsekwentnie realizowała swój program określony w 1934 roku jako przygotowanie w jak najszerszym zakresie zabezpieczenia społeczeństwa poprzez natychmiastową możliwość, skutecznego reagowania na wszelkie napady lotniczo-gazowe oraz usunięcie ich skutków.
Ukazały się zarządzenia precyzujące czynności związane z obroną przeciwgazową. 29 stycznia 1937 roku wydane zostało rozporządzenie Rady Ministrów o przygotowaniu w czasie pokoju obrony przeciwgazowej i w październiku tego samego roku – “Ogólna instrukcja o organizacji samoobrony ludności pod względem obrony przeciwlotniczej” (ministra spraw wewnętrznych). Z dniem 15 maja 1938 roku weszło w życie rozporządzenie o przygotowaniu w czasie pokoju obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej w miastach i osiedlach.
Zarząd Główny LOPP wybudował i całkowicie wyposażył schrony w Katowicach, Kielcach, Łodzi, Tczewie, Wilnie, Brześciu nad Bugiem, Lwowie, Stanisławowie i Tarnopolu oraz współpracował z innymi instytucjami przy budowie schronów w Grodnie, Wieluniu i Warszawie.
Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej 1923-1938
Foto: Obrona Cywilna Kraju
W latach 1938-1939 na terenie całego kraju LOPP uczestniczyła w budowie około 100 schronów.
Zadania Ligi polegały również na wyszkoleniu instruktorów drużyn odkażających i służby dozorowania powietrza oraz 120.000 opiekunów domowych na terenie całego państwa.
W pierwszych miesiącach 1939 roku rozpoczęło się masowe szkolenie obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej w komitetach domowych i zakładach pracy, przy współpracy PCK i Związku Straży Pożarnych. Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej dysponowała 24.995 szt. masek przeciwgazowych dla ludności cywilnej.
Źródło tekstu: Tadeusz Kmiecik: Z dziejów Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej 1928-1939