Po II wojnie światowej powstało wiele koncepcji i rozporządzeń co do obrony cywilnej i budowania zabezpieczeń przed działaniem wrogich sił.
Po 1989 roku wszystko zostało wstrzymane i w obecnej sytuacji władze miejskie nie widzą potrzeby dbania o obronę cywilną i tworzenie nowych bezpiecznych miejsc dla mieszkańców w razie zagrożenia.
Charakterystyka schronów
Poniżej jedno z założeń które były obowiązujące przed 1989 rokiem.
Schron stanowi specjalnie wybudowaną i wyposażoną w instalacje i urządzenia budowlę podziemną, przeznaczoną do ochrony zdrowia i życia ludzi przed skutkami działania:
- fali uderzeniowej i sejsmicznej,
- promieniowania cieplnego
- promieniowania przenikliwego,
- promieniowania neutronowego
- skażenia promieniotwórczego
- skażenia chemicznego
- skażenia biologicznego
- pojedynczych pożarów
- gruzu zniszczonych budynków
- broni konwencjonalnych
Schron jest to budowla dająca największy stopień ochrony zdrowia i życia ludzi, posiadająca odpowiednio mocną konstrukcję, właściwe rozplanowanie pomieszczeń oraz wyposażenie w instalacje i urządzenia wewnętrzne, które zapewnią ukrytym ludziom warunki przebywania tam co najmniej przez 3 doby.
Dla uzyskania efektów ekonomicznych, jak również zagwarantowania właściwego utrzymania w sprawności technicznej urządzeń i instalacji zaleca się wykorzystywanie pomieszczeń schronowych na magazyny, składy, świetlice itp.
Tego typu budowle nazywane są dwu zadaniowymi, gdyż w okresie pokoju sprawują funkcje wynikające z ich przeznaczenia, natomiast w okresie wojny funkcje schronu.
Pojemność schronów może się wahać w granicach od 50 do 600 osób.
Przy ustalaniu pojemności schronów należy uwzględnić m.in. nominalną wydajność typowych agregatów filtro-wentylacyjnych.
Schrony o pojemności mniejszej lub większej niż określono mogą być realizowane w uzgodnieniu z właściwym terenowym Szefem Wojewódzkiego Inspektoratu Obrony Cywilnej.
Ze względu na właściwości ochronne wyróżnia się:
- schrony,
- ukrycia
Ze względu na przeznaczenie wykorzystuje się budowle ochronne:
- dla załóg zakładów pracy,
- dla ludności niepracującej.
Pomieszczenia schronowe
Wejścia
Liczba wejść do schronów jest uzależniona od pojemności schronu:
- W schronie o pojemności mniejszej niż 100 osób wystarcza jedno wejście główne
- schron o pojemności 100 osób i więcej powinien posiadać dwa niezależne wejścia główne prowadzące z różnych kierunków.
Przedsionki
W schronach pod budynkami przy wejściu z klatki schodowej wystarczające zabezpieczenie wejścia do obiektu stanowi przedsionek jednokomorowy, a w schronach wolno stojących co najmniej dwu komorowy, umożliwiający przechodzenie osób w przypadku skażeń na zewnątrz.
W ścianach przedsionka powinny być osadzone drzwi ochronno-gazoszczelne o wymiarach 80 x 180 cm, Drzwi ochronno-gazoszczelne przedsionka wejścia głównego do schronu muszą posiadać następujące cechy:
- być odporne na ciśnienie, gazoszczelne i ognioodporne,
- otwierać się w kierunku na zewnątrz schronu, tzn.w razie działania fali uderzeniowej powinny pracować na docisk,
- nie mogą posiadać żadnego otworu zabezpieczającego szkłem np. wziernik
Komory schronowe
Komory schronowe stanowią zespół pomieszczeń przeznaczonych wyłącznie dla ludzi, o pojemności 30-5- osób każda. Najdłuższy bok komory schronowej nie powinien przekraczać 6 m.
Pomieszczenie jednej komory nie powinna przekraczać 36 m2.
Norma powierzchni użytkowej na jedną osobę wynosi 0,70 m2.
Korytarz komunikacyjny (ciąg komunikacyjny)
Korytarz komunikacyjny ma za zadanie ułatwić szybkie zajmowanie miejsc w komorach schronowych.
Korytarz od przedsionka do drzwi wejściowych schronu powinien mieć szerokość nie mniejszą niż 0.9 m.
Czerpnia powietrza
Czerpnia i kanał doprowadzający powietrze z zewnątrz stanowi tunel (przewód) betonowy (murowany).
Wlot czerpni lokalizuje się w miejscach wolnych od zagruzowania, w których powietrze jest możliwe najmniej zanieczyszczone, np. na skwerach, zieleńcach itp.
Elementy tunelu czerpni powietrza powinny być w sposób właściwy izolowane przeciw działaniu wód gruntowych i zabezpieczone przed działaniem wód opadowych.
Tunel czerpni powietrza może stanowić jednocześnie awaryjne wyjście zapasowe.
Komora rozprężania i komora wstępnego oczyszczania
Komora rozprężania przeznaczona jest do odpowiedniego zmniejszenia ciśnienia fali uderzeniowej wskutek powiększenia objętości na drodze przepływu powietrza.
Większą efektywność działania kory rozprężania uzyskuje się poprzez rozmieszczenie otworów: wlotowego i wylotowego nie na jednej osi i nie na równoległych ścianach.
Komora rozprężania powinna być zlokalizowana pomiędzy czerpnią powietrza, a komorą wstępnego oczyszczania powietrza, gdzie powietrze zostaje częściowo oczyszczone i skierowane do komory filtro-wentylacyjnej.
Komora filtro-wentylacyjna
Komora filtro-wentylacyjna jest to pomieszczenie, w którym znajduje się agregat służący do oczyszczania powietrza czerpanego z atmosfery i przetłaczania go do komór schronowych. Lokalizacja komory filtro-wentylacyjnej powinna zapewnić możliwość czerpania powietrza bezpośrednio z komory rozprężania.
Węzeł sanitarny
Lokalizacja węzła sanitarnego w schronie oraz rozwiązanie jego podziału na kabiny ustępowe i umywalnie powinny umożliwiać stosunkowo łatwy dostęp ze wszystkich komór schronowych.
Pomieszczenie na zbiorniki wody pitnej
W pomieszczeniu tym umieszcza się zbiorniki z wodą, o pojemności wystarczającej na 3 doby, przy dobowej normie zużycia 3 litry na osobę do celów sanitarnych i 2 litry wody do picia.
Wyposażenie schronów
Schrony powinny być wyposażone w:
- miejsca do siedzenia dla ⅔ osób chronionych.
- miejsca do leżenia dla ⅓ osób chronionych.
Ponadto w schronach musi znajdować się sprzęt przeciwpożarowy i sprzęt do prac ratowniczych (łopaty, topory, kilofy, młoty, łomy, koce gaśnicze itp.) oraz części zapasowe do naprawy urządzeń elektrycznych i sanitarnych.
Do wyposażenia schronów należą następujące urządzenia i przyrządy pomiarowe:
- urządzenia nadawcze do nadawania sygnałów lokacyjnych dla ekip ratowniczych,
- termometry,
- higrometry do mierzenia stopnia wilgotności powietrza w schronie,
- przepływomierze do pomiaru ilości powietrza doprowadzonego do schronu (zamontowane na agregacie filtro-wentylacyjnym),
- sygnalizatory skażeń RS-70,
- mikromanometry do pomiaru nadciśnienia w schronie.
Urządzenia schronowe
Długotrwałe przebywanie ludzi w schronie możliwe jest tylko w warunkach zaspokojenia niezbędnych dla życia ilości powietrza i wody.
W związku z tym w każdym schronie powinny być następujące urządzenia i instalacje:
- urządzenia filtro-wentylacyjne,
- urządzenia wodociągowe,
- instalacje kanalizacyjne,
- instalacje elektryczne,
- instalacje grzewcze.
Urządzenia filtro-wentylacyjne
Instalacja filtro-wentylacyjna stanowi funkcjonalne współpracujący zespół urządzeń technicznych, służących do:
- pobierania powietrza atmosferycznego z zewnątrz schronu, oczyszczenia go ze szkodliwych dla zdrowia zawiesin i zanieczyszczeń,
- przetłaczania i rozprowadzenia oczyszczonego powietrza do pomieszczeń schronu i wytworzenia odpowiedniego nadciśnienia,
- usuwania w sposób bezpieczny nadmiaru zużytego powietrza ze schronu do atmosfery.
Podstawowe urządzenie w tej instalacji to agregat filtro-wentylacyjny składający się z następujących zespołów:
- wentylatora z silnikiem elektrycznym,
- skrzyni przekładniowej z niezależnym napędem ręcznym,
- filtro-pochłaniaczy,
- systemu przewodów wyposażonych w niezbędne zawory gazoszczelne,
- przepływomierza.
Urządzenia wodociągowe
Urządzenia wodociągowe w schronie daje ciągły dopływ wody zdatnej do picia oraz do celów gospodarczych i technicznych.
Źródłem zaopatrzenia w wodę budowli schronowych może być:
- sieć wodociągowa (zewnętrzna lub wewnętrzna).
- studnie wewnętrzne i na zewnątrz schronu,
- zbiorniki i pojemniki podręczne jako źródło zapasowe.
Instalacja kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna przeznaczona jest do odprowadzenia grawitacyjnego ścieków ze wszystkich urządzeń sanitarnych, zainstalowanych wewnątrz schronu do miejskiej sieci kanalizacyjnej lub do innych zbiorników, do których odprowadzane są ścieki.
Jeśli z przyczyn technicznych nie można wykonać instalacji kanalizacyjnej w kabinach ustępowych, powinny być tam ustawione pojemniki na fekalia, hermetycznie zamykane.
Instalacja elektryczna
Instalacja elektryczna w schronach służy do oświetlenia oraz do zasilania silników napędowych urządzeń filtro-wentylacyjnych i innych zainstalowanych urządzeń.
Instalacja elektryczna siłowa i oświetleniowa schronu powinna stanowić całkowicie wydzielony układ elektroenergetyczny, zabezpieczony tablicą rozdzielczą, zasilaną z miejskiej sieci energetycznej z możliwością przyłączenia do awaryjnego źródła energii elektrycznej.
Pomieszczenia wewnątrz schronu powinny być wyposażone w punkty oświetleniowe w obudowie metalowej, z kloszem zabezpieczonym siatką metalową.
Jako awaryjne źródło energii elektrycznej w schronach mogą być zainstalowane agregaty prądotwórcze i akumulatory. Do oświetlenia mają zastosowanie również lampki bateryjne.
Instalacja grzewcza
Do ogrzewania schronów stosuje się centralne ogrzewanie wodne lub parowe. Stosowane jest również , jako rezerwowe, ogrzewanie elektryczne.
Wszystkie przewody instalacji grzewczej powinny być izolowane przeciwtermicznie i muszą być wyposażone w zawory przelotowe umożliwiające odcięcie instalacji ogrzewczej schronu od reszty instalacji, zawory te muszą znajdować się wewnątrz schronu.